روش های حفاظت از كارگران در ساختمان

یكی از مشكلات مهم صنایع به ویژه در كشورهای در حال توسعه، مشكلات ایمنی و بهداشتی پرسنل شاغل در صنایع است.

انتخاب وسایل حفاظت فردی در محیط كاریكی از مشكلات مهم صنایع به ویژه در كشورهای در حال توسعه است.ایمنی به عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و بهداشت حرفه ای به عنوان مفاهیمی برای ارزیابی میزان تماس شاغلین با آلاینده های مختلف و متعدد محیط های كار از جمله موارد حائز اهمیتی هستند كه مدیران صنایع می بایست به آن توجه كنند. بدیهی است شناسایی و كنترل خطرات برای بالا بردن سطح بهره وری در صورت دارا بودن محیطی بهداشتی، ایمن و كارگران سالم امكان پذیر خواهد بود.

از آنجایی كه در مواقعی كنترل بخش مهمی از عوامل زیان آور شغلی (شامل عوامل شیمیایی، فیزیكی، مكانیكی و بیولوژیكی) در منبع تولید یا در مسیر انتقال امكان پذیر نیست تنها راه حل باقی مانده تجهیز پرسنل به وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد خواهد بود.

وجود طیف وسیعی از خطرات شیمیایی، فیزیكی، بیولوژیكی و مكانیكی با خصوصیات خورندگی، برندگی، سمیت، سرطانزایی، سوزانندگی، جهش زایی و ... در محیط های كاری می تواند سلامت شاغلین و حتی سایر افراد مجاور محیط های شغلی را به شدت مورد تهدید قرار دهد. بنابراین به منظور حفظ منبع انسانی و هم چنین افزایش راندمان كار و بهره وری، شناسایی، ارزیابی و كنترل خطرات فوق از اهمیت بسزایی برخوردار است. وظایف یاد شده در فرهنگ ایمنی امروزی نه تنها كاری انسانی و در راستای اهداف اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود بلكه وظیفه قانونی نیز تلقی می شود كه چشم پوشی از آن می تواند باعث اعمال مجازات قانونی شود.

روش حفاظت از كارگران
از طرف دیگر بایستی توجه داشت كه استفاده از وسایل حفاظت فردی معمولاً آخرین روش دفاعی در مقابل شرایط خطرناك محیط های كار محسوب می شود. در بیشتر مقررات ایمنی امروزی نظیر مقررات كمیسیون اروپایی و هم چنین اصول مدیریت نوین ایمنی، كنترل های فنی و مهندسی و در مرتبه بعدی كنترل های مدیریتی به عنوان اولین و مناسب ترین روش حفاظتی كارگران در برابر مواد و شرایط خطرناك توصیه می شوند. به عنوان مثال اولویت بندی كمیسیون یاد شده در كنترل خطرات شیمیایی محیط های كاری به ترتیب شامل جایگزینی مواد و شرایط خطرناك با مواد و شرایط كم خطر، راه حل های مهندسی از طریق كنترل در منبع، به كارگیری تهویه موضعی و در نهایت استفاده از وسایل حفاظت فردی است.

هم چنین مقررات اداره بهداشت و ایمنی حرفه ای امریكا نیز استفاده از PPEs را به عنوان آخرین راه كنترل شرایط خطرناك طبقه بندی كرده و بیان می كند كه كاربرد PPEs زمانی به عنوان یك راه حل جایگزین مطرح می شود كه بنا به دلایل فنی و اقتصادی قابل قبول، اجرا و به كارگیری كنترل های مهندسی و مدیریتی عملی نبوده و یا نتواند سطح مواجهه كارگران با عوامل زیان آور را به حد بی خطر و یا قابل قبول كاهش دهد.

جایگزینی مواد كم خطر با مواد خطرناك، تغییر فرآیند كار، محصور كردن مواد یا فرآیندهای خطرناك، استفاده از سیستم های تهویه مناسب، به كارگیری روش های كنترل از راه دور و موارد مشابه از جمله موارد اجرایی كنترل های مهندسی است.

كنترل های مدیریتی نیز می تواند شامل گردش كار یا به عبارت بهتر جا به جایی متناوب كارگرانی كه در معرض مواجهه شدید با خطرات هستند، تغییر نحوه انجام كار به گونه ای كه مواجهه با خطرات به حداقل برسد و مواردی از این قبیل باشد. در شرایطی كه روش های مهندسی و مدیریتی نتوانند به طور موثر پتانسیل مواجهه با مواد یا شرایط خطرناك را كاهش دهند یا زمانی كه شرایط تماس موقتی باشد یا مواردی كه هزینه كنترل های مهندسی و مدیریتی آن قدر بالا باشد كه نتوان آن را به كار بست و یا جایی كه نیاز به یك خط دفاعی ثانویه باشد، می توان استفاده از وسایل حفاظت فردی را به عنوان یك راه حل پیشنهاد كرد.
بنابراین به وضوح پیداست كه كاربرد وسایل یاد شده اغلب به عنوان آخرین راه مقابله با مخاطرات متنوع محیط های كاری محسوب می شود.

مدل های حادثه
اولویت بندی اخیر در رابطه با مراحل كنترل خطرات محیط های كار در یكی از مدل های حادثه تحت عنوان مدل انرژی كه توسط Gibson ارائه و به وسیله Haddon گسترش یافته مورد تایید قرار گرفته است. در این مدل Haddon، اصول پیشگیری از حوادث را در اجرای استراتژی های ده گانه زیر می داند. لازم به ذكر است كه استراتژی های ده گانه Haddon ، اصول قانون گذاری و استاندارد سازی اتحادیه اروپایی در زمینه ایمنی ماشین آلات و تجزیه و تحلیل ریسك را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. اصول ده گانه Haddon را با توجه به خطر، حفاظ و عنصر آسیب پذیر در جدول شماره یك ملاحظه می كنید.

ممكن است برای كارفرمایان استفاده از وسایل حفاظت فردی برای كنترل مواجهه كارگران با خطرات یك راه حل ساده، مناسب و صحیح به نظر برسد، ولی باید به خاطرداشت در صورت عدم توجه به عوامل متعدد دخیل در یك برنامه موثر پیشگیری، می تواند بسیار نامناسب و حتی خطرناك باشد.

به عنوان مثال بعضی از انواع PPEs نظیر رسپیراتورها یا لباس های یكپارچه حفاظتی ممكن است بسیار گرم و سنگین بوده و به دلیل تحمیل فشار بر كارگران در هنگام استفاده، از سوی آنها مورد استفاده قرار نگرفته و یا به طور نامناسب و ناقص استفاده شوند. به همین دلیل پذیرش كارگران یك فاكتور اساسی در یك برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPEs محسوب می شود. برای اینكه وسایل حفاظت فردی بتوانند بالاترین سطح ممكن حفاظت را تامین كنند لازم است كه به طور مناسب انتخاب و به بهترین نحو ممكن نگهداری شوند. هم چنین می بایست به طور صحیح و مداوم مورد استفاده قرار گیرند.

اگر استفاده از وسایل حفاظت فردی برای كارگران ناراحت كننده باشد و علل واقعی كاربرد وسایل یاد شده به آنها تفهیم نشود امكان استفاده ناقص و یا غلط از PPEs و در نتیجه عدم تامین حفاظت كافی و لازم وجود خواهد داشت. با توجه به این مسائل، آموزش كاربران یك بخش حیاتی و تفكیك ناپذیر از یك برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPEs خواهد بود.

برنامه استفاده از وسایل حفاظت فردی
آموزش افرادی كه لازم است از وسایل حفاظت فردی استفاده كنند بایستی در یك برنامه آموزشی موثر انجام گیرد. عناصر اصلی چنین برنامه ای در جدول شماره2 به طور خلاصه ارائه شده است. بر اساس این برنامه لازم است كه استفاده كنندگان از اهداف برنامه مطلع بوده و اجازه بیابند كه تجارب خود از كاربرد PPEs را ارائه كنند.

همان طور كه ذكر شد پذیرش شاغلین، بخش مهمی از یك برنامه موفقیت آمیز PPEs است. تا زمانی كه شاغلین با ضرورت استفاده از PPEs آشنا نشوند و به طور مستقیم در برنامه یاد شده، شركت نكنند استفاده صحیح و كامل از تجهیزات، عملی نخواهد شد. آموزش عملی استفاده از PPEs ، بخش اساسی فرایند آموزش است. لازم است كه قبل از استفاده واقعی از PPEs ، كارآموزی صورت گرفته و به طور مرتب (معمولاً سالانه) تكرار شود. آموزش عملی علاوه بر اینكه كارگران را به اهمیت استفاده از وسایل فردی آگاه خواهد كرد امكان آشنایی شاغلین با PPEs را در محیط ایمن فراهم می آورد.

یك برنامه آموزش عملی موفق ممكن است شامل موارد زیر باشد:

1. تشریح خطر و شرایطی كه استفاده از وسایل حفاظتی را ضروری می سازد.

2. تشریح اقداماتی كه در رابطه با خطرات موجود انجام شده و یا می توان انجام داد.

3. توضیح درباره علت انتخاب PPEs موجود.

4. بحث و بررسی توانایی ها و محدودیت های وسایل انتخاب شده.

5. نشان دادن روش های صحیح استفاده از وسایل حفاظت فردی شامل نحوه پوشیدن و در آوردن آنها.

6. فراهم آوردن فرصت برای كارگران جهت استفاده عملی از وسایل.

بحث درباره روش های تمیز كاری، بازرسی و نگهداری و PPEs

انتخاب PPEs بایستی توسط فردی صورت گیرد كه در مورد انواع وسایل حفاظتی خطرات محیط كار و نوع و درجه حفاظت مورد نیاز اطلاعات كافی داشته باشد.

توصیه می شود كه در وهله اول انتخاب وسایل حفاظت فردی توسط متخصین بهداشت حرفه ای انجام شود و همزمان سرپرستان نیز در زمینه انتخاب مناسب PPEs بر اساس شرایط واقعی كار از روی یك لیست آماده از قبل تهیه شده تحت آموزش قرار گیرند. به عنوان مثال متخصصین بهداشت حرفه ای ممكن است برای جابه جایی انواع مختلف حلال ها در یك كارخانه شیمیایی چند نوع دستكش را پیشنهاد كرده و هم چنین به سرپرست بخش اطلاعات لازم برای انتخاب بهترین دستكش در موقع كار با یك حلال مشخص را ارائه كنند.

ارزیابی خطرات و انتخاب تجهیزات حفاظت فردی

1. خطر بالای سر
خطراتی كه بایستی مدنظر باشند عبارتند از:
- بارهای معلقی كه می توانند سقوط كنند.
- تیرها، اشیا و بارهای بالای سر كه امكان تماس سر با آنها وجود دارد.
- سیستم ها و تجهیزات برقی كه امكان تماس سر با آنها وجود دارد.
- كارگرانی كه در ارتفاع كار می كنند و ممكن است اشیا و اجسام توسط آنها به پایین انداخته شود.
- اجسام و گوشه های تیز در ارتفاع سر.

2. خطرات چشم و صورت
خطراتی كه بایستی مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:
- پاشش مواد شیمیایی
- گرد و غبار
- دود و دود فلزی
- عملیات جوشكاری
- تشعشعات لیزری و مرئی
- آئروسل های بیولوژیكی
- پرتاب ذرات و اجسام

3. خطرات دست
خطراتی كه بایستی مدنظر باشند، عبارتند از :
- مواد شیمیایی
- لبه های تیز، تراشه ها، غیره
- گرما و سرمای بسیار زیاد
- عوامل بیولوژیكی
- سیم های برقدار
- ابزار آلات تیز، قطعات ماشین آلات و غیره
- جابه جایی مواد

.4 خطرات پا
خطراتی كه بایستی مدنظر باشند عبارتند از:
- مواد سنگین جابه جا شده توسط كارگران
- لبه یا قطعات تیز (ریسك سوراخ شدن)
- مواجهه با سیم های برقدار
- شرایط لغزنده غیر معمول
- شرایط مرطوب
- ساختمان سازی یا تخریب

.5 سایر خطرات ایمنی و بهداشتی شناسایی شده:

پس از شناسایی خطرات در محیط كار، مهندس ایمنی و بهداشت حرفه ای ضمن ارزیابی، تناسب PPEs جدید را برای كنترل و كاهش خطرات موجود تعیین خواهد كرد. در مرحله شناسایی خطرات و تعیین PPEs ضروری، لازم است احتمال بروز همزمان چندین خطر نیز ارزیابی شود.

تدابیر حفاظتی
تمام تجهیزات و وسایل حفاظت فردی بایستی با توجه به نوع استفاده، از طرح و ساخت ایمن برخوردار بوده و لازم است كه در یك وضعیت بهداشتی و قابل اطمینان نگهداری شوند. هم چنین بایستی توجه داشت كه در موقع خرید و انتخاب PPEs تنها آن دسته از آنها انتخاب شوند كه مطابق با مقررات سازمان های مسئول ملی و بین المللی نظیر سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،‌مقررات وزارت كار و امور اجتماعی، ANSI، NIOSH و غیره باشند.