چکیده
امروزه افزایش روزافزون جمعیت در دنیا و نیاز مبرم به تأمین احتیاجات اولیه انسان از جمله نیاز به مسکن، وجود فعالیت های عمرانی را در هر جامعه امر اجتناب ناپذیری کرده است. حجم زیاد دورریزهای ساختمانی ناشی از فعالیت های عمرانی (ساخت و ساز، تعمیر، تخریب و نوسازی)موجب بروز مشکلات زیادی از جمله مشکلات زیست محیطی شده است. با توجه به محدودیت منابع طبیعی و حفظ محیط زیست، بهینه ترین راهکار استفاده مجدد از دورریزهاست. مدیریت مصالح قابل بازیافت دورریز ساختمانی از مهم ترین راهکارهای اقتصادی درکشورهاست؛ زیرا ضمن کاهش میزان ضایعات بر استفاده مجدد و بازیافت آن تأکید دارد. این پژوهش با هدف مدیریت مصالح قابل بازیافت دورریز ساختمانی به تدوین مبانی نظری مدیریت دورریزهای ساختمانی و بررسی تجربیات جهانی در این زمینه می پردازد.
مقدمه
تولید مواد زاید جامد محصول فعالیت های مختلف انسان است که امروزه با تغییر شیوه زندگی و توسعه همه جانبه نسبت به گذشته، تغییرات زیادی داشته است. از جمله مواد زائد جامد، دورریزهای ساختمان است که روز به روز بر حجم آن افزوده می شود. با پیشرفت علوم و تکنولوژی، تولید و مدیریت دورریزها نیز تحت بررسی های فراوان علمی و پژوهشی قرار گرفته است.
یکی از بهینه ترین برنامه ها در مدیریت دورریزهای ساختمانی، بازیافت آن هاست؛ و به لحاظ صرفه جویی های اقتصادی و فواید محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است.
مدیریت دورریزهای ساختمانی
به کارگیری دانش، فنون، ابزار و شیوه هایی در فعالیت های مختلف پروژه به منظور تحلیل، تصمیم گیری، برنامه ریزی، اختصاص منابع و کنترل مواد تولیدی ناخواسته (دورریز)می باشد.
اهداف مدیریت دورریزهای ساختمانی
تنظیم مجدد فعالیت های ساخت وساز با هدف نیل به :
- – توسعه زیست محیطی (مصرف هوشمندانه منابع طبیعی، بهره وری در مصرف انرژی، محدود کردن آلاینده های زیست محیطی)
- – توسعه اقتصادی (بهره وری بالا، هزینه های کم و سود بالاتر واسطه استفاده از دورریزها)
- – توسعه اجتماعی (افزایش سطح اشتغال، بهبود سلامت جامعه)
- – افزایش بهره وری فرآیند ساخت
وضعیت دورریزهای ساختمانی در جهان
امروزه دیدگاه های زیست محیطی دورریزهای ساختمانی در تمام دنیا مورد توجه بسیار قرار گرفته است؛ به این معنی که بخش ساختمان نیز باید همگام با سایر بخش ها بازیافت و استفاده مجدد از مصالح دورریز را مدنظر قرار دهد زیرا بازیافت دورریزهای ساختمانی می تواند احتیاج به انرژی و منابع طبیعی و نیز مقدار زمین مورد نیاز برای استخراج منابع و دفع بهداشتی را کاهش می دهد.
انجمن تخریب اروپا تخمین می زند هر ساله ۲۲۲میلیون تن زباله در اروپا تولید می شود که حدود ۳۲% از این مقدار در حال حاضر بازیافت می شود. آژانس حفاظت محیط زیست در آمریکا نیز مقدار ضایعات تولیدی ناشی از عملیات ساخت و تخریب را ( معادل ½ کیلو گرم به ازای نفر- روز در سال) ۱۹۹۶میلادی تخمین زده است.
وضعیت دورریزهای ساختمانی در ایران
میزان تغییرات افزایش جمعیت در یک بازه زمانی ۱۰ساله بین سال های ۱۳۷۵تا سال ۱۳۸۵در چهار کلان شهر تهران، اصفهان، تبریز و مشهد را نشان می دهد که با توجه به این افزایش جمعیت نیاز به مسکن نیز افزایش می یابد که باعث حذف خانه های با مساحت بالا و در برگیرنده نفرات کم و جایگزین شدن آپارتمان های نوساز با اشغال مساحت کمتر و همچنین گنجایش نفرات بیشتر می شود که محصول این تغییرات و فعالیت های عمرانی چیزی جز افزایش میزان دورریزهای ساختمانی نیست .
تولید دورریزهای ساخت و تخریب در ایران به خصوص در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، بسیار بالاتر از دیگر کشورهاست.
به عنوان مثال در ایران میزان مصرف فولاد در سال ۲۰۰۵تا ۲۰۰۹در بخش ساخت و ساز چیزی حدود ۱۴۵۸۴۵۶۹ تن تخمین زده شده است که نرخ رشد آن در سال ۲۰۰۵تا ۲۰۰۹حدود۲۱/ ۷درصد می باشد. همچنین میزان مصرف سیمان در همان دوره معادل ۸۲۴۸۸۲۹ تن اعلام شده که نرخ رشدی معادل ۱۴/۸ درصد داشته است.
در ایران منابع طبیعی برای پاسخگویی به تقاضای مصالح ساختمانی در حد متوسط است. این واقعیت باعث کاهش انگیزه به دست آوردن این مواد از طریق بازیافت است. به عنوان مثال مناطق زیادی در ایران تحت پوشش خاک آبرفتی است که منبع اصلی برای شن و ماسه است و این موضوع سبب کاهش تمایل به بازیافت دورریزهای بتنی است. اطلاعات مربوط به دورریزهای ساخت و ساز و تخریب با توجه به اهمیت این بحران هنوز هم بسیار کم است.
میزان تولید نخاله ساختمانی در شهرهای بزرگ ایران
دلایل و اهمیت مدیریت دورریزهای ساختمانی
با توجه به محدودیت منابع طبیعی و حفظ سرمایه های ملی برای نسل های آینده و همچنین حفظ محیط زیست، مدیریت دورریزهای ساختمانی اهمیت و ضرورت دارد زیرا با داشتن مدیریت صحیح و برنامه کارآمد و کاهش حجم دورریزهای ساختمانی نه تنها از هدر رفتن منابع طبیعی و سرمایه های ملی جلوگیری می شود بلکه هزینه های اضافی و جانبی نیز کمتر شده و به لحاظ اقتصادی سودمند است.
متأسفانه در رابطه با مدیریت دورریزهای ساختمانی در ایران، به علت نبود قوانین و مقررات و دستورالعمل های ملی و منطقه ای مشکل مواد زائد جامد به صورت یک معضل درآمده است.
مزایای مدیریت پسماند:
از طریق مدیریت پسماند در بسیاری از کشورها علاوه بر صرفه جویی در مصرف منابع معدنی در منابع انرژی از جمله نفت و گاز نیز صرفه جویی شده است .
با نگاهی سطحی به فرایند استخراج یک ماده از معدن متوجه می شویم که هزینه زیادی صرف نیروی کار در معدن ، ماشین آلات ، حمل و نقل و … می گردد که با مدیریت پسماند می توان تا میزان زیادی از این هزینه ها را کاهش داد به عنوان مثال در صورت استفاده مجدد صحیح از نخاله های ساختمانی ناشی از تخریب ساختمان ها میتوان میزان استخراج از معدن را کاهش داد .
بطور متوسط روزانه نزدیک به ۸۵۶ تن پسماند جمع آوری می شود ، در این میان افزون بر ۱۰۰۰ کامیون به میزان ۶۰۸ تن نخاله ساختمانی از مردم تحویل گرفته می شود . بازیافت نخاله و ضایعات یکی از بحث های اساسی است که باید با جدیت به آن توجه شود .
منابع اصلی تولید نخاله های ساختمانی عبارتند از:
خاکبرداری ، تخریب و نوسازی ، تعمیرات ، حفاری ، نخاله های مربوط به فعالیت های صنعتی .
عوامل بسیاری بر روند تولید نخاله های ساختمانی مربوط به ساخت بنای مسکونی تاثیر گذارند از جمله وضعیت اقتصادی مردم ، فصول مختلف سال ، مناطق مختلف شهری ، افزایش جمعیت ، رشد و توسعه شهر و …. در بعضی مناطق شهر به علت وضعیت مناسب اقتصادی مردم ساخت و ساز رونق بیشتری دارد و در بعضی فصول به دلیل وضعیت مناسبتر آب و هوایی ساخت و ساز بیشتری انجام شود که برروند تولید نخاله های ساختمانی تأثیر می گذارند . نخاله های حاصل از حفاری و تخریب و خاکبرداری نیز دستخوش نوساناتی است ، بعضی پروژه ها ی حفاری مربوط به احداث خطوط جمع آوری فاضلاب شهری ، آب و یا گاز مقطعی است که بر اساس زمان شروع و پایان پروژه ها قابل برنامه ریزی برای جمع آوری نخاله هاست .
بررسی آمارموجود:
آمارها بیانگر آن است که ۳۰ تا ۴۰ درصد گاز های گل خانه ای و ۴۰ تا ۵۰ درصد پسمانده های تولید شده در زمین محصول صنعت ساختمان است . به نظر برخی از کارشناسان شهری با تصویب طرح جامع و ابلاغ آن پیش بینی می شود که میل به تخریب و نو سازی در شهرها افزایش یابد و در نتیجه شاهد تولید نخاله های ساختمانی زیاد بویژه در پایتخت باشیم . آنان می گویند چنانچه طرحی برای ساماندهی و بازیافت نخاله های ساختمانی نداشته نباشیم در آینده ای نه چندان دور تولید نخاله های ساختمانی نیز همچون زباله های خانگی بحران ساز می شوند.
مهمترین منابع آلودگی درضایعات ساختمانی:
منابع های مهم آلودگی های سمی وشیمیایی موجوددر ضایعات ونخاله های ساختمانی که درحجم بالا منجربه آلودگی های زیست محیطی در شهرها ومحل های دفن می گردند، به شرح زیردرجدول(۱) ارائه شده است:
سلسله مراتب مدیریت دورریزهای ساختمانی
سلسله مراتب مدیریت دورریزهای ساختمانی را می توان به صورت شکل (۱)دسته بندی کرد:
کنترل تولید و استفاده بهینه از مصالح
ساختمان سازی صنعتی یکی از شیوه های مؤثر در کاهش حجم دورریزهاست. در ساختمان سازی صنعتی، هنگام طراحی و در مرحله حمل و نقل باید به موارد زیر عمل کرد تا مصالح به بهترین صورت ممکن استفاده گردد:
مرحله طراحی
- طراحی مطابق مقررات ملی ساختمان به منظور افزایش ایمنی و دوام، آسایش و صرفه اقتصادی
- استفاده از مصالح با کیفیت
- استفاده از مصالح قابل بازیافت و دارای کاربردهای مکرر برای جلوگیری از دپو کردن مصالح
- سفارش مصالح بر مبنای تحویل در زمان نیاز و تحویل در محل
- انتخاب مصالح و فرآورده های ساختمانی متناسب با طراحی و شرایط اقلیمی مکان پروژه
مرحله حمل و نقل
- حمل و نقل صحیح با استفاده از وسایل حمل و نقل مناسب و رعایت شرایط لازم متناسب با نوع مصالح (هنگام حمل و نقل مصالح باید تمهیدات لازم به عمل آید به عنوان نمونه، هنگام حمل شن و ماسه روی آن پوشانده شود و یا در مخزن مناسبی قرار گیرد که با این روش از اتلاف آن جلوگیری می شود و یا برای حمل بلوک های سفالی از پالت استفاده شود تا میزان شکستن آن ها کم شود).
- استفاده از دیوارهای پیش ساخته جداکننده
- ایجاد واحد بازرسی به منظور رهگیری دورریزها
- به حداقل رساندن عملیات کارگاهی
- دقت در نگهداری و فراهم کردن شرایط مناسب برای انبار کردن مصالح
استفاده مجدد وبازیافت
با توجه به لزوم تغییر الگو در صنعت ساختمان در راستای استفاده مجدد و بازیافت مصالح، اکثر کشورهای جهان دارای برنامه هایی در این زمینه هستند. استفاده مجدد و بازیافت از مصالح دورریز شده هم به لحاظ کاهش حجم دورریزها و آلاینده های محل دفن و در نتیجه کاهش هزینه های مربوطه و هم به لحاظ جایگزینی آن ها به جای مواد اولیه، یکی از شاخص ترین عوامل مدیریت دورریزهای ساختمانی می باشد.
مواد اصلی دورریزهای ساختمانی که امروزه بازیافت می شوند شامل بتن، چوب، فلزات، خاک، گچ و آجر است. مصالح بازیافتی را می توان در بخش های مختلف ساختمان های عمرانی نظیر طراحی پارک ها، تسطیح شیب ها، محوطه سازی، راه سازی و تهیه بتن و نیز به عنوان مصالح پرکننده زهکشی و زیرسازی راه ها به کار برد. در اینجا به چند نمونه از استفاده های مجدد و بازیافت برخی دورریزها اشاره می شود.
مراحل بازیافت ضایعات ساختمانی:
۱) تعیین کمیت ضایعات و انواع آن در مرحله پیش ازتخریب یا تولیدنخاله
۲) عملیات تخریب مصنوعی سازه
۳) جمع آوری و جداسازی اولیه
۴) حمل ضایعات ساختمانی
۵) ذخیره موقت و جدا سازی ثانویه
۶) بازیافت و دفع ضایعات ساختمانی که قابل استفاده نمی باشد
روش های جداسازی ضایعات ساختمانی:
- در محل تولید(به صورت ساده، عمدتا دستی) :روش جداسازی در مبدأ مزایای زیادی داردکه ازآن جمله: سرعت بالاتر بازیافت، هزینه های کمتر بازیافت و…
- در محل انباشت موقت :روش جداسازی درمحل موقت هزینه کمتری جهت حمل و بازیافت آسان تر درمحل نهایی
- در تاسیسات بازیافت(دارای تجهیزات پیچیده تر): روش جداسازی بصورت مخلوط باعث زیادشدن زمان بازیافت و در برداشتن هزینه های بیشتر
تکنیک ها و تجهیزات مختلف در امر جداسازی:
جهت جداسازی ضایعات ونخاله های ساختمانی روش های مختلفی پیشنهاد می گرددکه به شرح زیر می باشد:
۱) جداسازی دستی
۲)آسیاب(خرد کن)
۳) جداکننده مغناطیسی: برای آهن آلات
۴)جداسازی بادی: برای جداکردن ذرات سبک
۵) جداسازی گردوخاک: هودها،فیلترها،سیکلون ها
۶) جداسازی پرتابی:باتوجه به وزن و اندازه حرکت ذرات
۷) جداسازی با سیال: ازطریق شستشو با آب و یا ته نشینی و غوطه ور سازی در سیال
۸) سرند(غربال): جهت جداسازی مواد خرد شده با اندازه های دلخواه همانند سرند لرزان و استوانه ای گردان
۹) جداسازی الکترونیکی: استفاده از این علم برای تشخیص اندازه ذرات،تشخیص فلزات آهنی و غیر آهنی وتعیین رنگ اجسام
۱۰ )حرارت مجدد: به منظور جداسازی ملات همراه با نخاله های غیر بتنی(آجر)و همچنین قابل بازیافت کردن آجر های کهنه(چندین سال قدمت)
استفاده مجدد و بازیافت بتن
در کشورهای اروپایی که اکثر حجم دورریزهای ساختمانی را بتن تشکیل می دهد، پژوهش های بسیاری در مورد امکان استفاده از بتن بازیافتی در بتن جدید انجام گرفته و معیارهایی نیز برای استفاده از بتن بازیافتی در بتن جدید ارائه شده است.
انواع موزائیک
بتن ساده غیر مسلح
قطعات بتن در نما
آجر سیمانی
روسازی بتن راه
استفاده مجدد و بازیافت آجر
تمام آجرهای رسی که با ملات آهک یا آهک و سیمان پوشیده شده اند می توانند استفاده مجدد شوند.
در مطالعه تخریب یک ساختمان بزرگ بیمارستان مشاهده شد که استفاده مجدد از ۸۸% آجر دیوارها امکان پذیر است اما چون در آجر ساختمان، آجر دودکش ها و مقادیر زیادی آجر با کیفیت پایین یافت می شود، استفاده مجدد از حدوداً ۷۸% آجرها امکان پذیر فرض شده است.
از دور ریزهایی به نام آجر جوش که عمدتاً در حین تولید ایجاد می شوند می توان در شیب بندی بام استفاده کرد و همچنین با آسیاب کردن آن می توان به عنوان پوزولان در بتن و ملات بهره برد. با اضافه کردن خاک اره، فوم پلی استایرن و باطله زغال سنگ به خاک رس آجر پزی می توان آجر سبک تولید کرد.
کاربرد دورریزها به عنوان سنگدانه
در ساخت جاده، لایه زیراساس شامل مقدار زیادی ماسه بوده و ممکن است نسبت به لایه اساس سیلت و رس بیشتری داشته باشد. نتیجه این که لایه زیراساس به اندازه لایه اساس مقاومت ندارد، اما این روش برای بالا آوردن جاده تا تراز مشخصی اقتصادی است. سنگدانه های بازیافتی می توانند به عنوان اساس و زیراساس در راه سازی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین در ساخت اعضای بتن مسلح غیرسازه ای همانند تنظیم شیب کف، پیاده روها و ساخت پی در ساختمان های کوچک استفاده می شوند .
طرح مدیریت دورریزهای ساختمانی در فرآیند تخریب
از آنجا که تخریب ساختمان ها نیز از منابع تولید و ایجاد دورریزهای ساختمانی است، در اینجا به طور مختصر به آن اشاره می شود. در گذشته به تخریب ساختمان های قدیمی با فرایند تکنولوژی ضعیف نگریسته شده بود. هدف اصلی پیمانکاران، تخریب سریع محل و اجازه سریع العمل محل برای توسعه جدید بود؛ اما امروزه براساس فرایند تخریب که در برنامه کار تعریف شده، فعالیت تخریب دنبال می شود.
البته روش تخریب در چگونگی بازیافت و روش دفع دورریزها اثر می گذارد. عموماً آیین نامه های سختی در مورد دورریزهای ساختمانی در اروپا وضع می شود اما معمولاً از آنجا که استفاده از مصالح بازیافتی و مستعمل (به جز چند مصالح محدود مانند آجر فشاری و فلزات ) در فرهنگ ما پذیرفته نیست، لذا هنگام تخریب ساختمان ها نیز به سالم بیرون آوردن آن ها توجهی نشده و با پتک و کلنگ، آن ها را نابود می کنند و به صورت درهم برای دفع می فرستند.
از جمله روش های تخریب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– تخریب دستی با پتک و کلنگ
– تخریب با چکش های بادی
– تخریب با ماشین آلات مانند دستگاه برش
– ضربه زدن با گوی فولادی به وزن ۱تا ۲تن که با سرو صدا و گردو غبار زیاد توأم است .
– شکستن ساختمان با استفاده از فشار هیدرولیکی
– منفجر کردن و …
در مدیریت دورریزهای ساختمانی جهت کنترل دورریزها به منظور استفاده مجدد از آن ها، هنگام تخریب باید سعی شود هر کدام از مصالح که امکان دارد به طور سالم از اجزای ساختمانی جدا شوند تا بتوان از آن ها استفاده مجدد کرد. رهنمود زیر برای چگونگی تخریب در راستای مدیریت دورریزهای ساختمانی در فرآیند تخریب به منظور استفاده مجدد از آن ها ارائه می شود:
الف- مراحل پیش از اجرای عملیات تخریب
پیش از تخریب لازم است مراحل زیر به مرحله اجرا در آید:
– تکمیل فرم تخریب و ارائه به شهرداری، حداقل یک ماه پیش از تخریب این فرم از طرف شهرداری برای سازمان نظام مهندسی شهر، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی ارسال می گردد.
– انتخاب مهندس ناظر برای نظارت بر روند تخریب
– انتخاب پیمانکار تخریب
– انتخاب پیمانکار برای دفع آوارها
– دریافت مجوز از شهرداری برای تخریب
– آگاه نمودن همسایه ها و مغازه داران اطراف از زمان و مدت تخریب
– آغاز عملیات تخریب با شرایط هماهنگ شده
در صورتی که از سوی یکی از سازمان های فوق نظر خاصی ارائه شد؛ در کمیته ای متشکل از نماینده سازمان های فوق موضوع بررسی و براساس تصمیم اخذ شده اقدام می شود.
ج- مراحل اجرای عملیات تخریب
پیش از شروع عملیات تخریب باید کلیه وسایل و لوازمی که داخل ساختمان وجود دارد از ساختمان خارج شده و در جای دیگری نگهداری شوند. با استفاده از درها، ورق های موج دار فلزی و سایر قطعاتی که بتوان از آن ها برای جداسازی فضاها استفاده کرد، مکان جداشده ی مناسبی برای نگهداری آوارها در نظر گرفته شود. به گونه ای که انتقال و خارج کردن آوارها در آن ها دشوار نباشد. در این فضاها باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از اختلاط مصالح و نفوذ آب به عمل آید.
مصالحی که در طور فرآیند تخریب به دست می آیند، باید به صورت مجزا (بر حسب نوع)از هم تفکیک، انبار و در زمان مناسب به بیرون ساختمان فرستاده شوند چنانچه به علت محدودیت فضا این امکان وجود نداشته باشد که تمام مصالح حاصل از تخریب در یک جا جمع آوری و در پایان تخریب به ساختمان انتقال داده شود،می توان به صورت مرحله ای مصالح و آوارهای تفکیک شده را به محل های دفع انتقال داد.
آوارهای زیر را می توان در یک انبار ذخیره کرد:
- آجر، لوله سفالی و بلوک های سفالی ( بلوک، تیغه) با ملات های سیمانی چسبیده به آن (سایر ملات ها باید تراشیده شوند)
- بتن، بلوک سیمانی، ملات ماسه سیمان، موزاییک، سنگ پله، لوله های سیمانی
- خاک و ملات کاه گل
- آسفالت و قیرگونی
- سنگ های آهکی و مرمریت
- سنگ های سیلیسی مانند گرانیت
- سنگدانه ها
- کاشی و سرامیک
- برای تخریب هر عضو ساختمانی به روش های دستی، باید دقت کرد که حداقل آسیب به واحد های مصالح ساختمانی مانند آجر، بلوک و غیره وارد شود.
در صورتی که نیاز به خرد کردن عضو یا مصالح باشد، آن ها را به حداکثر اندازه قطعات ممکن تقسیم کرده و به محل های نگهداری انتقال داده می شود. متأسفانه در حال حاضر اغلب تخریب ساختمان ها در ایران توسط افرادی انجام می شود که اطلاعات کافی در زمینه عملکرد و رفتار اجزای ساختمانی ندارند. ساختمان های در دست تخریب، اغلب قدیمی بوده و در طول سالیان استفاده از آن ها ممکن است بارها تعمیر، نوسازی، و یا بازسازی شده باشند.
برای تخریب این ساختمان ها نخست اجزایی که قابلیت استفاده مجدد دارند (غیر سازه ای) برداشته می شوند. سپس از بالاترین سقف تا پایین ترین سقف در امتداد هم سوراخی ایجاد می کنند تا آوارها از بالا به پایین انتقال یابند و از آنجا تخلیه ی برچیده شده، به محوطه انتقال داده می شوند و تخریب سقف، دهانه به دهانه (کف پوش ها ) شوند .
آنگاه بام پوش ها یا کف ها انجام می گردد. برای تخریب از پتک و کلنگ استفاده می شود و معمولاً هیچ مصالحی، سالم از زیر ضربات آن ها بیرون نمی آیند زیرا برای مصرف آن ها برنامه ای وجود ندارد.
پس از تخریب بتن سقف های تیرچه بلوک شبکه میلگردهای آن ها به صورت عریان برجای می ماند، یا آجرهای سقف طاق ضربی را فرو می ریزند. تیر و ستون های فلزی عریان شده بریده و پایین آورده می شوند. کانال های کولر باز و دریچه های آن ها برداشته می شود و لوله های روکار بریده شده به پایین انتقال داده می شوند.این کار تا آخرین کف ادامه می یابد. البته به کف پوش ها نیز به عنوان یک عنصر بی ارزش نگریسته شده و موزاییک ها، کاشی ها و حتی پارکت با پتک و کلنگ شکسته و نابود می شود.
معمولاً برای کوتاه شدن زمان عملیات تخریب، آنچه را که به سهولت برداشته نشود، شکسته و خرد کرده و به عنوان آوار بیرون می ریزند.
نتیجه گیری و ارائه راهکار:
تحقیقات نشان می دهد که ۴۰ درصد از سنگ دانه ها و ۸۰ درصد از ریزدانه های موجود در نخاله ها را می توان در تولید بتن به کار برد . مواد بازیافتی نخاله های ساختمانی قابل استفاده در کف سازی ها ، پیاده رو سازی ها و زیر سازی معابر هستند .
برای مدیریت این نخاله ها باید اقدامات موثر و هماهنگی صورت گیرد تا موجب مشکلات و ایجاد اختلال در نظم و زیبایی شهر نگردد . خاک های تولیدی حاصل از عملیات خاکبرداری با توجه به جنس و مرغوبیت می تواند مصارف مختلفی داشته باشد از جمله به عنوان مخلوط و یا خاک نباتی مورد استفاده قرار گیرد .
در حال حاضر نخاله های ساختمانی در کشورهای پیشرفته و صنعتی در چرخه مجدد جهت تولید ساختمان قرار می گیرد .برای مثال استفاده مجدد از قاب های پنجره یا برش خود پنجره ها برای سایز جدید ، ذوب فلزاب و قالب گیری مجدد ، استفاده مجدد از سنگدانه ها و نخاله ها و … در حال حاضر ۹۲ درصد ساختمان ها در تهران تخریب و مجددا ساخته می شوند، تعدادی از محله ها در تهران همچون کوچه های گیشا و یا شهرک غرب، محل تخلیه نخاله شده و ارتفاع نخاله ها به ۱۸ متر هم رسیده است.می توانیم همانند کشورهای پیشرفته از این مواد در ساخت مصالح جدید استفاده کرد و علاوه بر پاک سازی شهر و کاهش هزینه ها، مصالحی جدید و حتی در مواردی مرغوب تر تولید کرد .
بازیافت آوار از دو زاویه بررسی می شود، مدیریت جامع پسماند شهر تهران که مدیریت نخاله هم در آن دیده شده و لازم است در این طرح مدیریت کاهش نخاله مدنظر قرار گیرد و بعد نیز بازیافت را هم در بر گیرد.
لازم است تا در مدیریت تخریب ساختمان نیز تغییراتی صورت گیرد.
کمک به حفظ محیط زیست به ۲ صورت تحقیق می یابد ؛ یکی کاهش استخراج مواد اولیه از منابع طبیعی و دیگری کاهش آلودگی های ناشی از انباشت این مواد در طبیعت با استفاده از نخاله های ساختمانی علاوه بر کاهش استخراج از معادن از انباشتگی این نخاله ها نیز جلوگیری کرد.
می توان دانشگاه ها و مراکز علمی پژوهشی زمینه ای برای فعالیت پژوهشگران در عرصه بازیافت و حفظ محیط زیست و کاهش هزینه تمام شده بتن و یا ساختمان شروع کنیم .می توانیم قدم مثبتی در مدیریت پسماند ونخاله های ساختمانی برداریم.